Bệnh sán lá phổi – Nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán, điều trị hiệu quả tại Quy Nhơn

Tại các tỉnh miền Trung như Bình Định – Quy Nhơn, bệnh sán lá phổi đang có xu hướng gia tăng, nhất là ở người có thói quen ăn cua, tôm sống hoặc nướng tái. Bệnh gây ho kéo dài, khạc ra máu và dễ bị nhầm với lao phổi.
Tại Phòng khám Đa khoa Hòa Đức – Quy Nhơn, người bệnh được xét nghiệm ký sinh trùng và chẩn đoán hình ảnh phổi chuyên sâu, giúp phát hiện sớm và điều trị triệt để, ngăn ngừa biến chứng.

Tổng quan về bệnh sán lá phổi

Sán lá phổi là một loại ký sinh trùng thuộc giống Paragonimus spp., ký sinh chủ yếu ở phổi người (tiểu phế quản, nhu mô phổi). Ở Việt Nam, loài thường gặp là Paragonimus heterotremus. Loài sán này trưởng thành trong cơ thể người sau khi ăn phải ấu trùng từ động vật trung gian (tôm, cua nước ngọt) chưa được nấu chín. Sau đó sán có thể sống nhiều năm trong phổi hoặc di chuyển sang các cơ quan khác.

Đặc điểm hình thể cơ bản: sán trưởng thành dài khoảng 7–13 mm, ngang 4–6 mm. Trứng của sán dài khoảng 80–120 µm, rộng 4–8 µm, có vỏ dày, hình bầu dục.

Hình ảnh sán lá gan (Fasciola spp.) – ký sinh trùng dạng dẹt gây tổn thương gan và đường mật ở người

Nguyên nhân và con đường lây nhiễm sán lá phổi

Nguyên nhân chính của bệnh là ăn phải động vật thủy sản (tôm, cua nước ngọt) nhiễm ấu trùng sán lá phổi và chưa được nấu chín kỹ hoặc ăn sống, ăn món tái. Sau khi vào đường tiêu hóa người, ấu trùng xuyên qua thành ruột, theo ổ bụng, xuyên qua cơ hoành vào phổi và làm tổ tại nhu mô phổi hoặc tiểu phế quản.

Vòng đời của sán lá phổi: người bệnh thải trứng sán qua đờm hoặc phân → trứng vào nước, nở thành ấu trùng lông → xâm nhập ốc nước ngọt → phát triển thành ấu trùng đuôi → bơi tự do tìm tôm, cua nước ngọt → tạo ấu trùng nang trong tôm/cua → người ăn tôm/cua nhiễm ấu trùng nang → ấu trùng di chuyển vào người → trưởng thành thành sán và đẻ trứng.

Vòng đời của sán lá phổi

Triệu chứng của bệnh sán lá phổi

Triệu chứng phụ thuộc vào giai đoạn nhiễm và vị trí ký sinh:

Giai đoạn sớm – sán di chuyển trong cơ thể

• Giai đoạn đầu (khoảng 2–6 tuần sau nhiễm): có thể không có triệu chứng rõ hoặc có triệu chứng nhẹ như tiêu chảy, đau bụng, mệt mỏi, sốt nhẹ.

Giai đoạn toàn phát – ký sinh trong phổi

• Khi sán đã di chuyển lên phổi: ho mãn tính hoặc từng đợt, ho có đờm hoặc ho ra máu, đau ngực, khó thở.
• Nếu sán ký sinh ở các cơ quan khác như não, gan, da: có thể xuất hiện các triệu chứng nặng như co giật, đau đầu, nhìn đôi, áp-xe gan, u hạt ngoài phổi.
• Vì triệu chứng ở phổi rất giống với lao phổi hoặc viêm phổi nên bệnh thường bị chẩn đoán muộn.

Khi sán lá phổi di chuyển lên phổi, người bệnh có thể ho kéo dài, khạc ra máu – triệu chứng dễ nhầm với lao phổi

Biến chứng sán lá phổi?

• Tại phổi: ho ra máu kéo dài, xơ hóa nhu mô phổi, nang sán vỡ gây tràn khí hoặc tràn dịch màng phổi.
• Tại các cơ quan khác: nếu sán di chuyển tới não → động kinh, nhìn đôi, nôn, đau đầu; tới gan → áp-xe gan; dưới da → u hạt.
• Nếu không điều trị kịp thời, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, suy giảm chức năng phổi hoặc các cơ quan bị ký sinh khác.

Ai có nguy cơ nhiễm sán lá phổi?

• Những người sinh sống hoặc làm việc tại vùng có lưu hành sán lá phổi và có thói quen ăn món thủy sản sống, tái (tôm, cua).
• Những người ăn uống không chín kỹ hoặc uống nước chưa đun sôi.
• Người có hệ miễn dịch suy giảm hoặc trẻ em.
• Người bị ho kéo dài, ho ra máu nhưng đã điều trị lao phổi mà không cải thiện.

Chẩn đoán bệnh sán lá phổi tại Phòng khám Đa khoa Hòa Đức

Tại Phòng khám Đa khoa Hòa Đức – Quy Nhơn, bệnh nhân được:

• Khai thác tiền sử chi tiết: ăn tôm cua sống/tái, ho kéo dài, ho ra máu, sống tại vùng nghi ngờ.
• Xét nghiệm đờm và/hoặc phân: tìm trứng sán lá phổi – là xét nghiệm tiêu chuẩn vàng.
• Xét nghiệm huyết thanh (ELISA) để phát hiện kháng thể nếu xét nghiệm trứng âm tính nhưng nghi ngờ.
• Chẩn đoán hình ảnh: X-quang hoặc CT phổi để phát hiện tổn thương nhu mô phổi, nang sán.
• Nếu cần: xét nghiệm dịch màng phổi, dịch não tủy, dịch màng bụng khi sán di chuyển tới các vị trí khác.

Điều trị sán lá phổi tại phòng khám đa khoa Hòa Đức

Điều trị đặc hiệu

• • Praziquantel là thuốc điều trị chính, dùng theo liều chỉ định của bác sĩ.

  • Một số trường hợp có thể dùng Triclabendazole nếu chống chỉ định với Praziquantel.

Điều trị hỗ trợ:

Với các trường hợp có ho ra máu, tổn thương phổi nặng, nang sán vỡ, cần phối hợp điều trị biến chứng.

• Thuốc giảm ho, long đờm và giảm viêm phổi.

• Nghỉ ngơi, bổ sung dinh dưỡng, tránh làm việc nặng trong thời gian điều trị.

• Theo dõi sau điều trị: kiểm tra lại đờm/phân sau vài tuần để xác nhận loại bỏ ký sinh trùng.

Lưu ý: Không tự mua thuốc, cần tuân thủ đúng liều, không uống rượu bia trong quá trình điều trị vì có thể làm giảm hiệu quả hoặc gây tác dụng phụ.

Biện pháp phòng ngừa sán lá phổi như thế nào?

• Không nên ăn cua, tôm, ốc suối sống hoặc nướng tái, nấu chín kỹ tất cả thủy sản (tôm, cua, ốc nước ngọt) trước khi ăn.

• Rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi chế biến thực phẩm sống.

• Giữ vệ sinh môi trường, nguồn nước, không phóng uế bừa bãi.

• Tẩy giun, sán định kỳ 6 tháng/lần cho bản thân và gia đình.

• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm ký sinh trùng.

Điều trị sán lá phổi tại Phòng khám Đa khoa Hòa Đức – Quy Nhơn

Bạn nên đến khám ngay nếu:

• Có ho kéo dài, ho ra máu, đau ngực mà điều trị viêm/phổi/lao không khỏi.
• Có tiền sử ăn tôm/cua sống hoặc tái, sống tại vùng có sán lá phổi lưu hành.
• Có triệu chứng bất thường ở phổi, hoặc các cơ quan khác (não, gan, da) nghi ngờ ký sinh trùng.
  Tại Hòa Đức, bạn sẽ được khám bởi bác sĩ chuyên khoa ký sinh trùng và hô hấp, thực hiện xét nghiệm chuyên sâu và được điều trị theo phác đồ hiện đại.

Tại Phòng khám Đa khoa Hòa Đức, bệnh nhân được:

• Khám bởi bác sĩ chuyên khoa Ký sinh trùng – Tiêu hóa giàu kinh nghiệm.

• Thực hiện xét nghiệm chẩn đoán tại Trung tâm Xét nghiệm Hòa Đức đạt chuẩn ISO.

• Nhận phác đồ điều trị an toàn – hiệu quả cao – cá thể hóa.

• Được tư vấn dinh dưỡng, theo dõi tái khám để ngăn ngừa tái nhiễm.

Bệnh sán lá phổi tuy nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm và điều trị đúng. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân – gia đình bằng việc ăn uống an toàn, vệ sinh thực phẩm, và khám sức khỏe định kỳ. Khi có triệu chứng nghi ngờ, đừng chần chừ – đến ngay Phòng khám Hòa Đức để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Hình ảnh bác sĩ da liễu-ký sinh trùng tư vấn và điều trị bệnh ký sinh trùng tại Phòng khám Hòa Đức – Quy Nhơn

Liên hệ ngay hotline và thông tin bên dưới để được tư vấn và đặt lịch thăm khám, xét nghiệm và điều trị bệnh sán lá phổi tại Phòng khám Đa khoa Hòa Đức, Quy Nhơn, Gia Lai.

Đọc thêm bài viết chi tiết về Xét nghiệm ký sinh trùng tại Quy Nhơn để hiểu rõ cách điều trị hiệu quả và ngăn ngừa tái phát các bệnh ký sinh trùng thường gặp.

Giải đáp nhanh về bệnh sán lá phổi

1. Sán lá phổi lây qua đường nào?

Chủ yếu do ăn cua, tôm, ốc nước ngọt có ấu trùng sán chưa nấu chín hoặc uống nước nhiễm bẩn.

2. Bệnh sán lá phổi có chữa khỏi không?

Có. Praziquantel điều trị đặc hiệu giúp loại bỏ sán hoàn toàn nếu dùng đúng liều và đủ thời gian.

3. Bệnh sán lá phổi có lây từ người sang người không?

Không. Bệnh không lây trực tiếp giữa người với người, mà qua trung gian thực phẩm chứa ấu trùng sán.

4. Khi nào nên đi khám sán lá phổi?

Khi có ho kéo dài, khạc ra máu, đau ngực hoặc mệt mỏi kéo dài, nên đến Phòng khám Hòa Đức – Quy Nhơn để xét nghiệm ký sinh trùng.

5. Làm sao phòng tránh sán lá phổi tái nhiễm?

Nấu chín kỹ thực phẩm, giữ vệ sinh nguồn nước, không ăn đồ sống và tẩy sán định kỳ 6 tháng/lần.

Biên tập: BS. Phạm Nhật Tân